-
1 коленкор
коленкорКоленкор дене ургымо шитый из коленкора.
Южгунам магазиныш коленкорымат конденыт. В. Бояринова. В магазин иногда привозили и коленкор.
2. в поз. опр. коленкоровый (коленкор дене ыштыме)Коленкор тувыр коленкоровая рубашка;
коленкор коман тетрадь тетрадь с коленкоровым переплётом.
Кас рӱмбалгыште ӱдыр-влакын коленкор шовырышт ош пеледыш семын палдырна. В. Любимов. В вечерние сумерки коленкоровые поддёвки девушек кажутся белыми цветками.
-
2 коленкор
1. коленкор (хлопчатобумажный ош материал). Коленкор дене ургымо шитый из коленкора.□ Южгунам магазиныш коленкорымат конденыт. В. Бояринова. В магазин иногда привозили и коленкор.2. в поз. опр. коленкоровый (коленкор дене ыштыме). Коленкор тувыр коленкоровая рубашка; коленкор коман тетрадь тетрадь с коленкоровым переплётом.□ Кас рӱмбалгыште ӱдыр-влакын коленкор шовырышт ош пеледыш семын палдырна. В. Любимов. В вечерние сумерки коленкоровые поддёвки девушек кажутся белыми цветками.Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > коленкор
-
3 тувыр
тувырГ.: тыгыр1. рубашка, рубаха, сорочка; одежда из лёгкой ткани, надеваемая на верхнюю часть телаАза тувыр рубашка для младенца;
йымал тувыр нижняя рубашка.
Андрейын ӱмбалныже тӱрлыман ош порсын тувыр. В. Иванов. На Андрее – вышитая белая шёлковая рубашка.
Чыланат ош тувырым, шортым чиеныт. Г. Пирогов. Все одеты в белые рубашки, шорты.
2. платье; женская нательная одежда поверх бельяПайрем тувыр праздничное платье.
Валя курчакшылан у тувырым чиктыш. В. Исенеков. Валя на свою куклу надела новое платьице.
Ӱдыр-влак тӱрлӧ тасма дене сӧрастарыме ош коленкор тувырым, ош шовырым чият. Б. Данилов. Девушки одеваются в платья из белого коленкора, украшенные различными лентами, белые шабуры.
3. перен. покров; наряд; то, что покрывает что-то или скрывает что-тоМланде ош тувырым чийыш. И. Бердинский. Земля оделась в белый покров.
Куэн тувыржо ару, ужарге. Г. Иванов. У берёзы наряд чистый, зелёный.
4. в поз. опр. рубашечный, рубашки, платьяТувыр аҥ прорез для ворота (рубашки или платья);
тувыр мел планка у ворота рубашки, приполок;
тувыр шӱша ворот рубашки (платья).
Мый чытен шым керт, авам деке куржын миен, тувыр урвалтышкыже кержалтым. М. Рыбыков. Я не выдержал, подбежав к своей матери, вцепился в подол её платья.
Тувыр шокш дене шӱргем ӱштам. В. Иванов. Я вытираю лицо рукавом рубахи.
Идиоматические выражения:
-
4 тувыр
Г. ты́гыр1. рубашка, рубаха, сорочка; одежда из легкой ткани, надеваемая на верхнюю часть тела. Аза тувыр рубашка для младенца; йымал тувыр нижняя рубашка.□ Андрейын ӱмбалныже --- тӱ рлыман ош порсын тувыр. В. Иванов. На Андрее – вышитая белая шелковая рубашка. Чыланат ош тувырым, шортым чиеныт. Г. Пирогов. Все одеты в белые рубашки, шорты.2. платье; женская нательная одежда поверх белья. Пайрем тувыр праздничное платье.□ Валя курчакшылан у тувырым чиктыш. В. Исенеков. Валя на свою куклу надела новое платьице. Ӱдыр-влак тӱ рлӧ тасма дене сӧ растарыме ош коленкор тувырым, ош шовырым чият. Б. Данилов. Девушки одеваются в платья из белого коленкора, украшенные различными лентами, белые шабуры.3. перен. покров; наряд; то, что покрывает что-то или скрывает что-то. Мланде ош тувырым чийыш. И. Бердинский. Земля оделась в белый покров. Куэн тувыржо ару, ужарге. Г. Иванов. У березы наряд чистый, зеленый.4. в поз. опр. рубашечный, рубашки, платья. Тувыр аҥпрорез для ворота (рубашки или платья); тувыр мел планка у ворота рубашки, приполок; тувыр шӱ ша ворот рубашки (платья).□ Мый чытен шым керт, авам деке куржын миен, тувыр урвалтышкыже кержалтым. М. Рыбыков. Я не выдержал, подбежав к своей матери, вцепился в подол ее платья. Тувыр шокш дене шӱ ргем ӱштам. В. Иванов. Я вытираю лицо рукавом рубахи.◊ Йырга(н) тувыр платье моркинских, звениговских мариек с вышивкой вдоль всего рукава. Колдырмачан тувыр платье звениговских, волжских мариек с квадратными или овальными розетками в верхней части рукавов. Кӱ ртньӧ тувыр книжн. панцирь, кольчуга; металлическая одежда для защиты туловища. Кӱ зӧ --- камзол йымаланже чийыме кӱ ртньӧ тувыр ӱмбач яклешт каен. К. Васин. Нож соскользнул по панцирю, надетому под камзолом. Матрос тувыр тельняшка, тельник; нижняя рубашка матросов и десантников в сине-белую полоску. (Офицерын) гимнастерко шӱ шаж йымач канде корнан матрос тувыр коеш. “Ончыко”. У офицера из-под воротника гимнастерки видна тельняшка в синюю полоску. Ср. тельняшке. Нӧ лтышан тувыр платье с вытканными узорами. Руалтыш тувыр рабочее платье из второсортного холста. Сорокан тувыр платье медведевских мариек из фабричной ткани со швом на плече, с оборкой и вышивкой по подолу. -
5 кружева
кружева1. кружева, кружево (вургем сӧрастарашлан шӱртӧ дене пидме узоран ткань)Тӱрлаш 12 ияш тӱҥалынам, кружевам пидынам. Вышивать я начала в двенадцать лет, вязала кружева.
(Тайрук) тӱр олмеш кружевам, лентам келыштарен кучыман тувырым чия. «Мар. ӱдыр» Тайрук носит платья, отделанные вместо вышивки лентой и кружевами.
Сравни с:
чылдар2. в поз. опр. кружевной, украшенный кружевамиОльган ӱмбалныже – кружева урвалтан ош коленкор тувыр. «Ончыко» На Ольге белое коленкоровое платье с кружевным подолом.
-
6 кружева
1. кружева, кружево (вургем сӧрастарашлан шӱртӧ дене пидме узоран ткань). Тӱрлаш1. ияш тӱҥалынам, кружевам пидынам. Вышивать я начала в двенадцать лет, вязала кружева. (Тайрук) тӱр олмеш кружевам, лентам келыштарен кучыман тувырым чия. «Мар. ӱдыр». Тайрук носит платья, отделанные вместо вышивки лентой и кружевами. Ср. чылдар.2. в поз. опр. кружевной, украшенный кружевами. Ольган ӱмбалныже – кружева урвалтан ош коленкор тувыр. «Ончыко». На Ольге белое коленкоровое платье с кружевным подолом.Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > кружева
-
7 кетен
кетендиал.1. коленкор:Кетеным налаш купить коленкор.
2. в поз. опр. коленкоровыйТудын (Зоян) ӱмбалныже – кетен тувыр. «Мар. ком.» На Зое коленкоровая рубашка.
Смотри также:
коленкор -
8 кетен
диал.1. коленкор: Кетеным налаш купить коленкор.2. в поз. опр. коленкоровый. Тудын (Зоян) ӱмбалныже – кетен тувыр. «Мар. ком.». На Зое коленкоровая рубашка. См. коленкор. -
9 шовыр
шовырГ.: шавырМарий он ош шовырым чиен, вуйыштыжо теркупш. А. Юзыкайн. Марийский вождь одет в белый кафтан, на голове шляпа.
Епрем кува у тувырым да ош коленкор шовырым чиен. З. Каткова. Жена Епрема надела новую рубашку и белый летний кафтан из коленкора.
2. перен. покров, наряд; то, что покрывает что-то или скрывает что-тоОш шовырым чиен шогалше мотор куэ-влак шӧртньӧ ока дене тӱрлыман, йолван шовычым пидыныт. Е. Янгильдин. Надевшие белый кафтан красивые берёзы повязали украшенные золотыми блёстками платки с бахромой.
Эр ӱжара йошкар шовырым чийыш. К. Березин. Ранняя заря надела алый покров.
Сравни с:
тувыр3. в поз. опр. шовыра, кафтана; относящийся к шовыру, кафтану(Ӱдырамаш) шовыр урвалтыж дене шинчавӱдшым ӱштылеш. Я. Ялкайн. Женщина вытирает заплаканные глаза подолом кафтана.
Ануш шовыр кӱсенже гыч кинде катышым луктеш. Н. Арбан. Ануш достаёт из кармана кафтана кусок хлеба.
-
10 шовыр
Г. ша́выр1. лёгкий верхний кафтан из белого холста или фабричных тканей. Марий он ош шовырым чиен, вуйыштыжо теркупш. А. Юзыкайн. Марийский вождь одет в белый кафтан, на голове шляпа. Епрем кува у тувырым да ош коленкор шовырым чиен. З. Каткова. Жена Епрема надела новую рубашку и белый летний кафтан из коленкора.2. перен. покров, наряд; то, что покрывает что-то или скрывает что-то. Ош шовырым чиен шогалше мотор куэ-влак шӧ ртньӧ ока дене тӱ рлыман, йолван шовычым пидыныт. Е. Янгильдин. Надевшие белый кафтан красивые берёзы повязали украшенные золотыми блёстками платки с бахромой. Эр ӱжара йошкар шовырым чийыш. К. Березин. Ранняя заря надела алый покров. Ср. тувыр.3. в поз. опр. шовыра, кафтана; относящийся к шовыру, кафтану. (Ӱдырамаш) шовыр урвалтыж дене шинчавӱ дшым ӱштылеш. Я. Ялкайн. Женщина вытирает заплаканные глаза подолом кафтана. Ануш шовыр кӱ сенже гыч кинде катышым луктеш. Н. Арбан. Ануш достаёт из кармана кафтана кусок хлеба.